Franciszkanie w Krakowie

Franciszkanie osiedlili się w Krakowie w 1237 r. Zgodę wyraził biskup Wisław, a kapituła krakowska podarowała teren pod budowę. Biskup pozwolił na utworzenie ośrodka duszpasterskiego i z ofiar składanych przez wiernych został zbudowany kościół i klasztor. Do budowy przystąpiono zaraz po najeździe tatarskim, czyli po roku 1241. Świątynia została konsekrowana w 1269 r. Zarówno kościół jak i klasztor doznawały wielu klęsk i nieszczęść, jak kradzieże, rabunki, a zwłaszcza pożary, które miały miejsce w latach 1462, 1476, 1655 i 1850 r.

23 lutego 1920 r. kościół otrzymał tytuł bazyliki mniejszej.

Jest to jedyny klasztor na ziemiach polskich, który nieprzerwanie istnieje do naszych czasów.

Seminarium franciszkańskie

Przy franciszkańskim klasztorze od początku istniał dom studiów. Na początku XVII w. było on jednym z 8 naukowych kolegiów generalnych zakonu z prawem nadawania stopni akademickich. Pracę studium przerwało skasowanie prowincji polskiej w 1864 r. i choć klasztor krakowski ocalał, klerycy musieli podjąć studia w kolegium jezuitów w Krakowie. W końcu XIX w. władze zakonne podjęły decyzję o ponownym utworzeniu domu studiów w krakowskim klasztorze. W 1892 r. nastąpiła reerekcja studium filozoficzno-teologicznego.

W krakowskim studium kształcili się polscy franciszkanie z prowincji galicyjskiej (do 1918 r.), potem z prowincji polskiej (1919-39), krakowskiej i warszawskiej (1939-81) i gdańskiej (od 1986), a także franciszkanie z USA, Rumunii, Włoch, Jugosławii, Belgii, Czech, Austrii, Korei, Uzbekistanu czy Kenii.

Obok formacji duchowej i intelektualnej klerycy seminarium krakowskiego angażują się w pracę różnych grup: od 1918 r. istnieje w seminarium koło MI (Rycerstwa Niepokalanej) założone przez św. Maksymiliana. Z inicjatywy członków koła powstało w 1936 r. czasopismo „Bratni Zew”. W ramach MI działały też różne sekcje, najczęściej o charakterze naukowym i kulturalnym. Z nich wyłoniły się sekcje o charakterze duszpasterskim i charytatywnym, zajmujące się m.in. pracą wśród niewidomych i katechezą dzieci specjalnej troski. W 1968 r. w seminarium w Łodzi-Łagiewnikach powstał zespół wokalno-instrumentalnu "Fioretti", który w następnym roku przeniósł się do Krakowa i tu działa do dziś. W 1981 r. powstał Ruch Ekologiczny św. Franciszka z Asyżu (REFA). W 1980 powstał franciszkański zespół twórców CRAS, który skupiał młodych poetów z trzech rodzin franciszkańskich.

W seminarium studiowali i pracowali m.in.: św. Maksymilian Kolbe, sługa Boży o. Wenanty Katarzyniec, bł. Michał Tomaszek i bł. Zbigniew Strzałkowski - męczennicy z Peru.

Maksymilian Kolbe w Krakowie

Św. Maksymilian był w Krakowie już w 1907 r., kiedy to jako Rajmund ze swoim starszym bratem Franciszkiem przedarli się z zaboru rosyjskiego do Galicji, zdążając do Lwowa, gdzie mieli wstąpić do franciszkańskiego małego seminarium. W Krakowie odebrał ich ojciec, Juliusz Kolbe. Przenocowali w klasztorze franciszkańskim, a następnie w towarzystwie franciszkanina z krakowskiego klasztoru wyruszyli do Lwowa.

24 lipca 1919 r. Ojciec Maksymilian, już jako kapłan, założyciel MI, z dwoma doktoratami, wsiadł do pociągu w Bolonii i wyruszył do Krakowa. Przybył do krakowskiego klasztoru 28 lipca późnym wieczorem. Rano, 29 lipca, odwiedził swoją mamę, Mariannę, która w tym czasie mieszkała przy klasztorze felicjanek na ul. Smoleńsk w Krakowie. 31 lipca (w czwartek) odprawił Mszę św. w kaplicy klasztornej sióstr.

Na polecenie o. Alojzego Karwackiego - prowincjała polskiej prowincji franciszkanów, w roku akademickim 1919/20 rozpoczął wykładać franciszkańskim klerykom Historię Kościoła w Wyższym Seminarium Duchownym.

Generał franciszkanów o. Domenico Tavani dał zielone światło dla rozpowszechniania idei MI, więc kiedy o. Czesław Kellar - magister kleryków polecił wprowadzić MI do seminarium, Ojciec Maksymilian, w poniedziałkowy wieczór 6 X 1919, zapoznał kleryków z ideą i historią MI. Następnego dnia do księgi MI wpisał sie magister i 6 kleryków. W ten sposób koło rozpoczęło swą regularną działalność. Na dwóch kolejnych posiedzeniach Założyciel MI przedstawił członkom cel, naturę i sposoby działania koła w seminarium.

W tym czasie przylgnęło do niego przezwisko "Nudna Marmolada", ze względu na to, że nieustannie mówił o MI i Niepokalanej.

Po uzyskaniu zatwierdzenia programu MI i zezwolenia na druk dyplomika (pierwszego małrgo statutu) MI, z początkiem 1920 r. rozpoczęło się zapisywanie ludzi świeckich do MI. Rozpoczęto też organizację comiesięcznych spotkań MI dla świeckich w tzw. Sali Włoskiej [zob. Pisma, 865 H, przyp. 180]. Niebawem kilka tysięcy niewiast i mężczyzn zaciągnęło się w szeregi MI.

W lutym, podczas dnia skupienia, napisał swój regulamin życia (Regulamentum vitae, Pisma 850) - z zaznaczeniem, aby odczytywać go co miesiąc.

18 VI 1920 r. pojechał do Lwowa, aby zastąpić tam chorego o. Wenantego Katarzyńca - magistra nowicjatu. W sierpniu dr Rencki wysłał go na leczenie gruźlicy do Zakopanego 28 IV 1921 r. - w rocznicę swoich święceń powrócił do Krakowa, w którym spędził jedynie tydzień. 4 maja przełożeni wysłali go na dalsze leczenia do Nieszawy nad Wisłą. W międzyczasie był w Krakowie, aby zabrać "obediencję" i niezbędne rzeczy oraz naprawić buty (Pisma 866 A). Pół roku później, 3 listopada, wrócił do klasztoru w Krakowie i od razu rzucił się w wir pracy, by nadrobić stracony czas. Organizował wykłady dla kleryków, zajął się zaniedbaną MI ludzi świeckich i podjął starania o pozwolenie na wydawanie organu prasowego MI. Otrzymał je od prowincjała 15 XII 1921 r., mając w kasie MI dług 46 marek polskich, ponieważ 25 XII 1921 kupił "5 grosów medalików za 3200 Mp" (Pisma 865 G).

Mimo to, wbrew najśmielszym oczekiwaniom, pierwszy numer "Rycerza Niepokalanej" - bo taką nazwę otrzymał ten organ prasowy MI - ukazał się pod koniec stycznia 1922 r. Odtąd większość energii Ojciec Maksymilian skupił na wydawaniu kolejnych numerów pisma, które ukazywały się w Krakowie do października 1922 r. 20 X 1922 r. Ojciec Maksymilian przeniósł się do Grodna, wraz z całym wydawnictwem "Rycerza", które "miesciło się w jednej teczce",

Ojciec Maksymilian był w Krakowie przynajmniej jeszcze 3 razy: 17-20 VII 1933 - jako uczestnik kapituły prowincjalnej; 13-16 VII 1936 uczestniczył w kapitule prowincjalnej, która ustanowiła go gwardianem Niepokalanowa polskiego; 23-25 VIII 1939 uczestniczył w kapitule prowincjalnej w Krakowie, na której został ponownie wybrany gwardianem Niepokalanowa.

Oprac. Fundacja Niepokalanej / Archiwum Niepokalanowa

Źródła:

• Archiwum Niepokalanowa.
• Św. Maksymilian M. Kolbe, Pisma (część I i II), Niepokalanów [2007, 2008] - zob. nr. 865 G i 955.
• Bracia na Franciszkańskiej - franciszkanska.pl
• Claude R. Foster, Rycerz Maryi, Niepokalanów 2007.
• Kościół świętego Franciszka - krakow-przewodnik.com.pl
• Historia - wsd.franciszkanie.pl
• Piotr Maria Lenart OFMConv, Rycerstwo Niepokalanej w Wyższym Seminarium Duchownym OO. Franciszkanów W Krakowie (1919-1994), Kraków 1998.